Վլադիմիր Մայակովսկի
(1893-1930)
Ծնվել է Վրաստանում՝ Բաղդաթ գյուղում՝ Վլադիմիր Կոնստանտինովիչ Մայակովսկու ընտանիքում, ով երրորդ կարգի անտառապետ էր Երևանի նահանգում։։ Գրել սկսել է 1909 թվականից՝ հարելով ֆուտուրիստներին։ Մայակովսկու մի շարք ստեղծագործություններ թարգմանվել են հայերեն՝ ունենալով բազմաթիվ հրատարակություններ:Իրեն դրսևորել է ոչ միայն որպես բանաստեղծ,այլև դրամատուրգ, կինոսցենարիստ, կինոռեժիսոր, կինոդերասան, նկարիչ, խմբագիր։
1906 թվականի հուլիսին արյան վարակումից մահացավ հայրը։ Հոր մահվանից հետո Մայակովսկին մոր և քույրերի հետ տեղափոխվեց Մոսկվա, որտեղ ընդունվեց №5 դպրոցIV դասարան։ 1908 թվականի մարտին հեռացվեց դպրոցից ուսման վարձը չվճարելու պատճառով։
Առաջին բանաստեղծությունը Մայակովսկին հրապարակել է «Ուժգին պոռթկում» անօրինական ամսագրում, որը տպագրվում էր երրորդ բարձրագույն դպրոցի կողմից։ 1908-1909 թվականներին նրան երեք անգամ ձերբակալում են:1909 թվականին Մայակովսկին կրկին սկսեց գրել բանաստեղծություններ, բայց դժգոհ էր իր գրածից։ Իր հուշերում նա շնորհակալություն է հայտնում վերակացուներին, որ բանտից իր դուրս գալու ժամանակ վերցրին տետրը, թե չէ՝ կարող է նույնիսկ տպագրեր։ Չնայած Մայակովսկին այս տետրակից է դրել ստեղծագործական կյանքի սկիզբը։1911 թվականին ընդունվել է Մոսկվայի նկարչության, քանդակագործության և ճարտարապետության դպրոց։ Ծանոթանում է Դավիթ Բուռլյուկի հետ և միանում ֆուտուրիստներին, հրատարակում «Գիշեր» վերնագրված (1912) բանաստեղծությունը, որը նրա առաջին տպագիր գործն է համարվում։ 1913 թվականին նրանք հրատարակում են իրենց առաջին ժողովածուն, որտեղ զետեղված էր նաև Մայակովսկու «Ես» քառամաս բանաստեղծությունը։
Я
По мостовой
моей души изъезженной
шаги помешанных
вьют жестких фраз пяты.
Где города
повешены
и в петле облака
застыли
башен
кривые выи —
иду
один рыдать,
что перекрестком
распяты
городовые.
Նույն տարում բանաստեղծը գրել է դրամաներ։1922-1924 թվականներին Մայակովսկին կատարում է մի շարք արտերկրյա ուղևորություններ՝ Գերմանիա, Ֆրանսիա և մի շարք այլ երկրներ։ 1925 թվականին նա կատարում է իր ամենաերկար ճանապարհորդությունը՝ ուղևորություն ամբողջ Ամերիկայով, հանդես է եկել մի շարք լսարաններում։1926-1929 թվականներին ակտիվորեն համագործակցել է «Կոմսոմոլսկայա պրավդա»-ի հետ։ Հրատարակվել է տարբեր ամսագրերում։ 1927 թվականին նա սկսել է գրել իր կենսագրությունը՝ «Ես ինքս»։Մայակովսկիների ընտանիքը, Քութայիս, 1905 թվականԳովազդային և քարոզչական գործունեության համար բանաստեղծը քննադատության էր ենթարկվում Բ. Պաստեռնակի, Վ. Կատաևի և Մ. Սվետլովի կողմից։ 1929 թվականին նա փորձեց կազմակերպել իր ստեղծագործական կյանքի 20-ամյակին նվիրված ցուցահանդես, սակայն նրան խոչընդոտում էին։ Բանաստեղծի անձնական կյանքը սկսում է սրվել։Միգուցե դա էլ հանգեցրեց նրան, որ 1930 թվականի ապրիլի 14-ին, Մայակովսկին ինքնասպան եղավ՝ ատրճանակից կրակելով սրտին։
Մայակովսկու մի շարք ստեղծագործություններ թարգմանվել են հայերեն՝ ունենալով բազմաթիվ հրատարակություններ:
- Վլադիմիր Մայակովսկի «Լսե՛ք»
Լսե՛ք,
չէ՞ որ, եթե աստղերը վառում են,
նշանակում է՝ դա մեկին պետք է,
նշանակում է, որ մեկն ուզում է, որ դրանք լինեն
նշանակում է, որ մարգարիտ է անվանում մեկը
այդ ցայտուքներին,
և կեսօրվա փոշեհողմից ծվատվելով՝
իրեն Աստծու մոտ է գցում,
վախենում է, որ կուշանա,
լաց է լինում,
համբուրում է նրա ձեռքերը ջլուտ,
խնդրում է, որ լինի աստղ անպայման,
հետո գնում է հուզված,
բայց արտաքուստ խաղաղ,
հարցնում է մեկին.
-Բայց հիմա լավ ես, չէ՞,
չես վախենում, չէ՞:
Լսե՛ք,
չէ՞ որ, եթե աստղերը վառում են,
նշանակում է՝ մեկին պետք է դա,
նշանակում է, որ անհրաժեշտ է,
որ ամեն գիշեր
գոնե մի աստղ
վառվի
տանիքների վրա:
Վլադիմիր Մայակովսկի | Փայտոջիլը | համառոտ — Տարընթերցում (tarntercum.ru) Маяковский и армяне Նարէ Աթոյան: Վլադիմիր Մայակովսկի «Լսե՛ք» (nareatoyan.blogspot.com)