Տրդատ 3- րդ Մեծ Հայքի Արշակունի թագավոր է 287 թվականից։ Հայոց թագավոր Խոսրով Բ Արշակունու որդին։ Կրթվել և դաստիարակվել է հռոմեական արքունիքում: Ըստ պատմիչներ Ագաթանգեղոսի և Մովսես Խորենացու, տիրապետելով արտակարգ ուժի, աչքի է ընկել կրկեսամարտերում, ինչպես նաև ՝ Հռոմեական կայսրության մղած պատերազմներում։ Հռոմեա-պարսկական պատերզամները իրար հաջորդելով շարունակվում էին՝ կազմաքանդ անելով Հայաստանի տնտեսությունը։
Տրդատ 3- րդ գահակալությունը
Հռոմեական զորքերի ուղեկցությամբ 287 թվականին Տրդատը գալիս է Մեծ Հայք ՝ գահը վերադարձնելու։ Նրան է միանում նաև Անակի որդի Գրիգորը ՝ դառնալով արքայի հավատարիմ զինակիցը։ Նա Կեսարիայում քրիստոնեական կրթություն էր ստացել։ Պարսկաստանի դեմ տարած հաղթանակից հետո Տրդատ արքան առաջարկում է Գրիգորին ընծա մատուցել Անահիտ դիցուհուն։ Գրիգորը հրաժարվում է կուռքին զոհ մատուցել։ Իմանալով նաև, որ Գրիգորը Խոսրով թագավորին սպանած Անակի որդին է, Տրդատը պատվիրում է նրան գցել Արտաշատի զնդանը , ուր Գրիգորը հրաշքով ապրում է 13 տարի։ Տրդատ Մեծը հրովարտակով կոչ է անում հպատակներին հավատարիմ մնալ հեթանոսական կրոնին և մահապատիժ է սահմանում քրիստոնյաների համար։
Ավանդության համաձայն, մի քանի տարի անց Տրդատ արքան որսի ժամանակ հիվանդանում է խոզակերպ հիվանդությամբ։
Ագաթանգեղոսը գրում է.
Տրդատի հիվանդության պատճառը Հռոմի Դիոկղետիանոս կայսեր ձեռքից փախած 33 Հռիփսիմյանց կույսերի սպանությունն էր։ Նրանցից Հռիփսիմեն քարկոծվելով սպանվել էր՝ արքայի հետ ամուսնանալու առաջարկը մերժելու համար։ Տրդատի քույրը՝ Խոսրովիդուխտը, երազ է տեսնում, որ արքային կարող է բուժում պարգևել զնդանում գտնվող Գրիգորը, ում Վիրապից հանելով բերում են Վաղարշապատ: Նա հողին է հանձնում նահատակ կույսերի աճյունները, ապա 5-օրյա պահք է սահմանում և աղոթքով ապաքինում արքային։ Գրիգորը 66 օր արքունիքին ու ժողովրդին քարոզում է Հին ու Նոր կտակարանը: Քարոզության վերջին օրը տեսիլքով նրան ցույց է տրվում եկեղեցու կառուցման վայրը։
Գրիգորը Տրդատի հետ շրջում է Հայոց աշխարհում, քրիստոնեություն է քարոզում, քանդում է հեթանոսական հուշարձանները և նոր քրիստոնեականն է կառուցում դրանց տեղերում։ Տրդատ Մեծը ավագանու որոշմամբ Գրիգոր Լուսավորչին ուղարկում է Կեսարիա՝ եպիսկոպոս ձեռնադրվելու։ Կեսարիայից վերադառնալուց հետո նորընտիր կաթողիկոսը Արածանի գետում մկրտում է Տրդատ թագավորին և արքունիքին, ապա Տրդատ Գ մեծի հետ ձեռնամուխ է լինում Էջմիածնի Մայր Տաճարի կառուցմանը։ 301 թվականին քրիստոնեությունը հռչակվում է Մեծ Հայքի պետական կրոն:
«ՔՐԻՍՏՈՆԵՈՒԹՅՈՒՆԸ ԵՒ ՀԵԹԱՆՈՍՈՒԹՅՈՒՆԸ ՀԱՅԱՍՏԱՆՈՒՄ» ԹԵՄԱՅՈՎ ՆՅՈՒԹ ՊԱՏՐԱՍՏԵԼ
Հեթանոսությունը կրոնափիլիոփայական ուղղվածություն է:Հեթանոս տերմինով հիմնականում կոչում էին նրանց, ովքեր բազմաստվածության կրողներ էին։
Հեթանոսությունը տարածված է եղել Հայքում մինչև Քրիստոնեության ընդունումը 301 թվականին։Տևել է ավելի քան 6 դար Ք․ա 3- Ք․հ 3րդ դար։ Առաջին կազմակերպված նախա-հեթանոսական կրոնը գոյություն է ունեցել Վանի Թագավորությունում։ Չնայած այն փաստին, որ դիցարանը բազմաստվածային էր և երկրպագվում էին տարբեր աստվածներ, կենտրոնական աստված Խալդին պաշտամունքի կենտրոնական աստվածությունն էր, ով իշխանություն ուներ ամբողջ տիեզերքի և յուրաքանչյուր էակի վրա համապատասխանաբար։ Խալդիականության այս գաղափարը հետագայում փոխանվեց Հեթանոսություն։ Մ.թ.ա. առաջին դարում ձևավորվեց Հեթանոսության ամբողջական աստվածաբանական և փիլիսոփայական բնույթը, և դիցարանն ստացավ իր վերջնական տեսքը։
Քրիստոնեության ընդունումը հայ ժողովրդի կողմից
287 թվականին Տրդատ 3 թագավորը ժամանում է Հայաստան, իր հոր գահը հետ վերցնելու նպատակով: Երիզ տեղանքում նա հեթանոս Անահիտ աստվածուհու տաճարում զոհաբերություն է անում: Նրա շրջապատից Գրիգորը, որն արդեն քրիստոնեություն էր ընդունել, հրաժարվում է զոհ մատուցել հեթանոս աստվածուհուն:րդատը միաժամանակ տեղեկացվում է, որ Գրիգորը, իր հորը, Խոսրով թագավորին սպանողի որդին է: Գրիգորին բանտարկում են Արտաշատի զնդանում։
Հայաստանում քրիստոնեության ընդունման հետ կապված է սբ. Հռիփսիմեի և նրա կույսերի մահը:Տրդատ թագավորը, գերված կույս Հռիփսիմեի գեղեցկությամբ, ցանկանում է նրան կնության առնել, բայց հանդիպելով դիմադրության նրա կողմից և մերժվելով, հրամայում է տաժանակիր մահվան դատապարտել Հռիփսիմեին և նրա ընկերուհիներին: Սակայն նրանցից մեկին,Նունեին, հաջողվում է փախչել Վրաստան և քրիստոնեություն քարոզել այնտեղ:Հռիփսիմեականների մահապատիժը մեծ ազդեցություն է թողնում թագավորի վրա և նա ծանր հիվանդանում է: Տրդատի քույրը բազմիցս տեսնում է երազում, որ իր եղբորը բուժում է Գրիգորը, որը գտնվում էր մահապարտների բանտազնդանում: Թագավորին բժշկելու համար նա ազատ է արձակվում և հողին է հանձնում Հռիփսիմեականների սուրբ մասունքները: 66 օրյա քրիստոնեության քարոզից հետո նա լրիվ բուժում է Տրդատին: Ապաքինվելուց հետո թագավորը կնքվում է Գրիգոր Լուսավորչի կողմից և հայտարարում է քրիստոնեությունը Հայաստանի պետական կրոն:
Էլեկտրական դիմադրությունը նյութի հակաազդեցության չափն է էլեկտրական հոսանքի անցման դիմաց։Դիմադրությունը նշանակում են «R» տառով։ Դիմադրության միավորն է 1Օմ ։ R = 1Օմ։
Այն մեծությունը, որը ցույց է տալիս նյութի տեսակը և կախված է նրա խտությունից, անվանում են տեսակարար էլեկտրական դիմադրություն։
Այսպիսով դիմադրությունը կախված է ոչ միայն տեսակարար էլեկտրական դիմադրությունից, այլև հաղորդչի երկարությունից և հաղորդչի կտրվածքի մակերեսից։ Ընդ որում դիմադրությունը և հոսանքի ուժը ուղիղ համեմատական են։
Էվոլյուցիան կենդանի օրգանիզմների աստիճանական փոփոխությունն է ժամանակի ընթացքում՝ գոյության փոփոխվող պայմաններին տեսակների հարմարման ճանապարհով: Կենդանի էակների էվոլյուցիայի մասին ամբողջական ուսմունք ստեղծելու առաջին փորձը կատարել է ֆրանսիացի կենդանաբան Ժան Լամարկը XIX դարում: Նա ենթադրել է էվոլյուցիայի գոյության մասին, որի շարժիչ ուժը բնության ինքնակատարելագործման ձգտումն է:
Էվոլյուցիայի գիտական տեսությունը
Չառլզ Դարվինը ձևակերպել է էվոլյուցիայի գիտական տեսությունը, ըստ որի` էվոլյուցիայի շարժիչ ուժերն են ժառանգականությունը, փոփոխականությունը և բնական ընտրությունը:Մի քանի սերունդ հետո բույսերի կամ կենդանիների տեսակները ներկայացվում են մեծ քանակությամբ լավ հարմարված անհատներով և կարող են աստիճանաբար փոխվել: Էվոլյուցիայի այդպիսի շարժընթացի արդյունքում կարող են առաջանալ կենդանի էակների նոր տեսակներ ու տարատեսակներ:
Էվոլյուցիան՝ երկրի վրա
Երկրի վրա կյանքի էվոլյուցիան սկսվել է ավելի քան 3,5 մլրդ տարի առաջ: Ժամանակային սանդղակի վրա ցույց է տրված միայն վերջին 600 մլն տարին: Գիտնականները ճշգրիտ չգիտեն, թե որքան ժամանակում է տեղի ունեցել կենդանու կամ բույսի այս կամ այն տեսակի ձևավորումը: Կենդանիների որոշ խմբեր (օրինակ՝ ծովաստղերը) 500 մլն տարեկան են, սակայն նրանք այսօր էլ կան Երկրի վրա, չնայած` նրանց հետ ժամանակին ապրած տեսակների մեծամասնությունն անհետացել է:Բնական ընտրության միջոցով տեղի ունեցող էվոլյուցիան ապացուցվում է նրանով, որ ստեղծվում են ավելի շատ սերունդներ, քան կարող են գոյատևել ինչպես նաև՝
1) տեսակները միմյանցից տարբերվում են ձևաբանական, ֆիզիոլոգիական և վարքային հատկանիշներով (ֆենոտիպային փոփոխականություն), 2) տարբեր հատկանիշներ ապահովում են գոյատևման և վերարտադրման տարբեր հաճախականություն (տարբերակող հարմարողականություն) 3) հատկանիշները կարող են ժառանգվել մի սերնդից մյուսը (հարմարողականության ժառանգում)։
Այսպիսով, պոպուլյացիայի հաջորդող սերունդները, որոնք փոխարինում են ծնողական ձևերին այն կենսաֆիզիկական միջավայրում, որտեղ տեղի է ունենում բնական ընտրությունը, ավելի հարմարված են լինում և ավելի լավ են գոյատևում և բազմանում։
Упражнение 1. Вместо точек поставьте нужную предложно-падежную форму, выражающую объектные отношения. 1. Летом мы любим кататься на велосипеде. (велосипед). 2. Курить вредно для здоровья (здоровье). 3. Мы скучаем по дому, по семье (дом, семья). 4. Я познакомился с Надей (Надя) по интернету (Интернет). 5. Мои родители хорошо разбираются в живописи (живопись). 6. Дождь стучит по крыше (крыша). Слова для справок: для, по, в, с, на, через.
Упражнение 2. Вместо точек поставьте нужную предложно-падежную форму, выражающую объектные отношения. 1. Я люблю гулять по осеннему парку (осенний парк). 2. Моё настроение зависит от погоды (погода). 3. Нельзя ссориться перед посторонними людьми (посторонние люди). 4. Расскажите о ваших новых друзьях (ваши новые друзья). 5. Он всегда много работает над новым текстом (новый текст). 6. Я обычно без ошибок (ошибки) решаю задачи по химии (химия). Слова для справок: без, над, по, от, о, с, перед.
Упражнение 3. Вместо точек поставьте нужную предложно-падежную форму, выражающую объектные отношения. 1. Бабушка волнуется за внука. 2. Мама передала привет через моего друга. 3. Я сделал эту работу за брата. 4. Али хорошо подготовился к докладу и выступил перед своей группой. 5. Я боюсь за бабушку: у неё слабое сердце. 6. Мы выпили по стакану кефира и пошли на занятия. Слова для справок: к, по, за, через, перед, у, на.
Упражнение 4. Вместо точек поставьте нужную предложно-падежную форму, выражающую объектные отношения. 1. Мы стремимся к знаниям. 2. Инженер долго работал над этим проектом. 3. Я переписываюсь со школьными товарищами. 4. Вера пошла в магазин за хлебом. 5. Почему ты пришёл на урок без учебника? 6. Родители должны лучше смотреть задетьми. Слова для справок: за, к, со, над, без, в, на.
Упражнение 5. Вместо точек вставьте нужные предложно-падежные формы, выражающие временные отношения. 1. Его не бывает дома с утра (утро) до вечера (вечер). 2. Я приехал в Харьков в августе(август) за неделю до занятий (неделя до занятий). 3. Наш Махмуд всегда повторяет темы по завтраку (завтрак). 4. Мы любим гулять по вечерам (вечерá) в парке. 5. Перед лекциям (лекции) у нас есть перерывы. 6. Мы вошли в кинозал между третьим звонком (третий звонок). Слова для справок: перед, между, за, с … до, в, по.
Упражнение 6. Вместо точек вставьте нужные предложно-падежные формы, выражающие временные отношения. 1. Учебный год длится с сентября (сентябрь) до мая(май). 2. Перед экзаменом (экзаменом) я зашёл в деканат и взял «хвостовку». 3. Во время первого урока (первый урок) мы повторяли падежи. 4. До войны (война) дедушка и бабушка жили в деревне. 5. Течении года (год) она жила в Африке. 6. Я жду тебя с часа (час) до двух (два).
Слова для справок: с … до, в течение, с … по, до, во время, перед.
Упражнение 7. Вместо точек вставьте нужные предложно-падежные формы, выражающие временные отношения. 1. Он пришёл очень поздно, уже под утро . 2. Оля – медсестра и работает не каждый день, а через день . 3. Думаю, к маю я напишу курсовую работу. 4. По субботам мы ходим на рынок, а к воскресенью готовим вкусные обеды. 5. Во время сессии мы часто ходили в библиотеку. 6. После уроков я пойду в парк. Слова для справок: через, после, перед, по, к, под, во время.
Домашняя работа
Составьте предложения с предлогами: перед, через, к, после, до, во время, в течение, с … до, от … до, между, без, о.
—————————————————————————————————————————————————
.
Упражнение 1. Вместо точек поставьте нужную предложно-падежную форму, выражающую объектные отношения. 1. Мы узнали об экзамена (экзамен) от (секретарь декана). 2. Мы с Анной (Анна) часто общаемся по (телефон). 3. В телевидение (телевидение) показали рекламу нового смартфона. 4. Из разговоры студентов (разговоры студентов) я понял, что завтра у нас (мы) будет семинар. 5. Мои друзья играют в футбол (футбол). 6. Хосе хорошо играет на гитаре(гитара). Слова для справок: об, в, на, от, с, из, по, у.
Упражнение 2. Вместо точек поставьте нужную предложно-падежную форму, выражающую объектные отношения. 1. Недавно мой друг был у глазной врачи (глазной врач). 2. Мой брат легко достаёт через (потолок). 3. Люди борются до (мир) противвойны (война). 4. Лейла очень скучает по дому (дом). 5. Я увидел декана через окно у автобуса (окно автобуса). 6. Декан регулярно выступает …(студенты). Слова для справок: перед, по, через, у, за, до, против.
Упражнение 4. Вместо точек поставьте нужную предложно-падежную форму, выражающую объектные отношения. 1. Я серьёзно работаю над дипломам (диплом). 2. Не вспоминай об этой (это) преподавателей(преподаватель). 3. Заверните подарок за красивую бумагу(красивая бумага). 4. Разрежь торт за 10 частей(10 частей)! 5. Он взял сестру за рукой(рука) и повёл её над (школа). 6. Я рад при другом (друг), который завтра женится. Слова для справок: за, над, об, в, при, на.
Упражнение 5. Вместо точек поставьте нужную предложно-падежную форму, выражающую объектные отношения. 1. Этот зонт защитит меня от дождя и солнца (дождь и солнце). 2. Мой дед дожил до 100лет (100 лет). 3. Она целую неделю лечилась от гриппа(грипп). 4. Мы купили Тане красивое ожерелье из янтаря (янтарь). 5. Он заболел, потому что всегда ходит без шапкой (шапка). 6. Ахмед отказался от помощи (помощь) и сам решил задачу. Слова для справок: от, из, до, без.
—————————————————————————————————————————————————
Упражнение 1. Вместо точек поставьте нужную предложно-падежную форму, выражающую объектные отношения. 1. Маша взяла маленького котёнка … (руки). 2. Он сдал физику … («пятёрка»), потому что сидел … (учебник) 2 недели. 3. Алла пришла на вечер … (новый белый костюм). 4. Кирилл признался Наташе … (любовь). 5. В этой больнице хорошо ухаживают … (больные). 6. Бабушка всегда подшучивает … (я). Слова для справок: надо, на, над, за, в. Упражнение 2. Вместо точек поставьте нужную предложно-падежную форму, выражающую объектные отношения. 1. В общежитии мы привыкли … (шум). 2. Я поздравил маму … (день рождения). 3. Декан рассказал студентам … (расписание экзаменов). 4. Я поссорился … (друг). 5. Я долго думал … (эта задача). 6. Он ходит … (шапка и красный шарф). Слова для справок: в, с, к, о, над.
